Dijagnostika i kontrola diabetes mellitusa kod mačaka

Dijabetes mellitus je metabolička bolest izazvana potpunim ili relativnim nedostatkom inzulina uslijed koje dolazi do poremetnja metabolizma ugljikohidrata, masti i proteina u organizmu. Očituje se trajnom hiperglikemijom i glikozurijom kod životinja koje nisu u stresu.

Dijabetes je najčešća je endokrina bolest kod mačaka. Pojavnost joj je sve učestalija (prema nekim istraživanjima 0.5-1%) radi porasta pogodovnih faktora, posebno debljine i fizičke neaktivnosti, a najpodložnije su joj muške kastrirane mačke starije od sedam godina.

Kao i kod ljudi, dijabetes kod mačaka se može klasificirati u dva tipa. Tip I dijabetesa je rijedak, a uzrok mu je imuna destrukcija otočića beta stanica u gušterači koja vodi do potpunog nedostatka inzulina. Dijabetes tipa II je karakteriziran disfunkcijom beta stanica u gušterači i perifernom rezistencijom na inzulin, uzroci koje su debljina, neodgovarajuća prehrana, druge bolesti i određeni lijekovi, pa i genetski faktor (Burmanske mačke).

Apsolutni ili relativni nedostatak inzulina dovodi do povećane količine glukoze u krvi – hiperglikemije.  Zbog nemogućnosti glukoze da uđe u stanice, ''gladi stanica'', jetra počinje proizvoditi sve više nove glukoze koja isto tako ne može uči u tkiva i stanice. Posljedično tome nastaje trajna hiperglikemija, a u organizmu se radi ''gladi stanica'' počinju odvijati procesi koji razgrađuju masti i proteine da bi organi dobili toliko potrebnu energiju. Djelovanjem povećane količine glukoze na beta stanice u gušterači, paradoksalno, nastaje još veća supresija izlučivanja inzulina pa čak može doći i do trajnog oštećenja tih stanica. Trajna hiperglikemija rezultira glikozurijom, tj. pojavljivanjem glukoze u urinu, kada razina glukoze u krvi pređe tzv. ''bubrežni prag'' za glukozu. Glukoza u urinu povlači  sa sobom dosta vode i posljedično tome dolazi do pojačanog mokrenja i povećane količine urina.

Dijabetes se, dakle, očituje sa četiri klasična klinička simptoma bolesti, a to su:  pojačano mokrenje, pojačana žeđ, pojačan apetit i gubitak težine. Uz te simptome vlasnik može  primijetiti i letargiju, smanjeno uređivanje dlake, neobičan stav i slabost stražnjih nogu.

Definitivna dijagnoze dijabetesa se kod mačaka postavlja na temelju kliničkih znakova bolesti, te laboratorijskim testovima; pretragama krvi i urina. Potrebno je dokazati trajno povećanu količinu glukoze u krvi te glukozu u urinu. No, kod mačaka je česta hiperglikemija izazvana stresom, ali tada u urinu ne nalazimo glukozu  u velikim količinama i to nam olakšava diferencijaciju između dijabetesa i hiperglikemije izazvane stresom. Također,  mjerenjem koncentracije fruktozamina u krvnom serumu (fruktozamin je  produkt nepovratnog vezivanja glukoze s proteinima - albuminima u krvi) možemo dokazati da je hiperglikemija bila prisutna minimalno tjedan dana, što isto pomaže diferencijaciji od hiperglikemije izazvane stresom koja se razriješi u nekoliko sati.

Pretrage koje se još preporučuju tijekom dijagnostike su: kompletna krvna slika, osnovni biokemijski panel iz krvnog seruma (parametri jetre, bubrega, totalni proteni – albumini i globulini, trigliceridi, kolesterol, enzimi gušterače), mjerenje razine hormona štitnjače iz krvnog seruma, analiza urina sa urinokulturom da se isključe bolesti urinarnog sustava.

Ako se radi o nekompliciranom dijabetesu, pacijent se,najčešće, liječi  inzulinom dugog djelovanja uz redovne kontrole krivulja glukoze, koje provodi ili veterinar ili sam vlasnik u dogovoru s veterinarom. Krivulja glukoze znači mjerenje glukoze u krvi svakih 2-3 sata kroz 12 ili 24 sata i ona pomaže u određivanju doze inzulina i prikazu kontrole same bolesti. Također, fruktozamin je dobar pokazatelj kontrole bolesti i preporučuje se njegovo mjerenje svakih par mjeseci u tijeku terapije.

Terapija je doživotna. Najvažniji aspekt terapije je vlasnik koji ju provodi i zato je krucijalno da se vlasnik nauči o tijeku bolesti, aplikaciji lijekova , mogućoj remisiji i komplikacijama same bolesti, pravilnoj prehrani, potrebnoj tjelovježbi i kontrolama. Prognoza je kod dijabetesa bez komplikacija dobra uz pravilnu kontrolu bolesti. S pravilnom terapijom  se pacijent može dovesti i u remisiju, ali treba i dalje provoditi kontrole i izbjegavati faktore koji mogu dovesti do ponovne bolesti (fizička neaktivnost, nepravilna prehrana, debljina).